Cmentarze
Biorąc pod uwagę fakt, że tereny gminy obsługiwane były przez parafię w Kraśniku brak jest tutaj historycznego cmentarza rzymsko-katolickiego.
Z chwilą wybudowania kaplicy w Stróży, funkcję taką pełnił teren cmentarza przykościelnego (do chwili obecnej znajdują się tam dwa pochówki – z 1943 r. i z 1944 r.).
Ziemia Kraśnicka odgrywała szczególną rolę w dziejach powstańczych (1863r.), wojennych i ruchu oporu na Lubelszczyźnie. Toczone były tutaj bitwy I Wojny Światowej – sierpień 1014r., i lipiec 1915r. Bogata historia znalazła odzwierciedlenie w postaci miejsc upamiętniających masowe mogiły poległych.
STRÓŻA-KOLONIA
Jednym z najstarszych takich miejsc jest na terenie gminy Kraśnik mogiła powstańców styczniowych – 1863 r. we wsi Stróża-Kolonia, zabytek wpisany do rejestru zabytków województwa lubelskiego pod numerem rejestru A/1042(1-2) decyzją Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Lublinie znak KL.IV.5349/55/91 z dnia 12.06.1991r.
Taka forma mogiły (kopiec) występuje stosunkowo rzadko na terenie Lubelszczyzny.
Kopiec usytuowany jest w północnej części wsi w odległości ok. 150 m od drogi, na polu ornym. Przez wiele lat niwelowany i zniekształcany nadal imponuje rozmiarami. Zwieńczony starym drewnianym krzyżem wraz z rosnącą na nim starą lipą stanowi ciekawy element krajobrazu.
Do końca nie jest znane czyje szczątki kryje. Jedna z wersji mówi, że jest to mogiła jednego z powstańców wojsk szwedzkich, którzy w latach potopu niszczyli okolice Kraśnika. Miał zginąć od kuli wystrzelonej z zamku Kraśnickiego. Istnieje też wersja o pochowanym w kopcu wodzu tatarskim. Kopiec jest zaznaczony na starych mapach i wzmiankowany w Słowniku Geograficznym Królestwa Polskiego i innych Krajów Słowiańskich, wydanym na przełomie XIX i XX w. i określany tam jako kurhan wysoki na 2 sążnie i że według podania miał to być grób dowódcy Szwedów.
Przeprowadzana tutaj w latach 80-tych prace archeologiczne wskazały, że obiekt znajduje się na terenie osady wczesnośredniowiecznej z IX-X w.n.e. Na podstawie znalezisk zinterpretowano, że tajemniczy kopiec to dawny kurhan czyli mogiła zawierająca spalone szczątki ludzkie, pochodzące z czasów pogańskich. W całości obiekt nie został przebadany.
Zwyczaj ciałopalenia i sypania kurhanów znany był na naszych ziemiach już od młodszego okresu kamienia – neolitu (ok. 4 tyś. lat temu), w epoce brązu (ok. 1700-1500 lat p.n.e.) po okres wczesnego średniowiecza. Zwyczaj ten powoli zanika z chwilą wprowadzenia chrześcijaństwa w X w.
KARPIÓWKA
Usytuowany w północnej części wsi, w odległości ok. 50 m od drogi lokalnej u podnóża lekkiego wyniesienia terenu wśród drzew ukryty jest niewielki cmentarzyk pomordowanych 31 grudnia 1943 roku mieszkańców wsi.
|
zdj. początek lat 70-tych
|
|
zdjęcia współczesne
W latach okupacji położona wśród wzgórz i w pobliżu kompleksów leśnych wieś była doskonałym miejscem dla ochrony działających w okolicy oddziałów partyzanckich. Na terenie wsi i okolic działał oddział GL dowodzony prze Leona Plichtę ps.”Wrona”.
W odwecie za udzieloną partyzantom pomoc Niemcy spacyfikowali wieś, część mieszkańców rozstrzelano, część spalono żywcem w szopie. Ogółem zginęło ponad 40 osób. Zwłoki pogrzebano na cmentarzyku za wsią.
Początkowo był to cmentarzyk z ziemnymi mogiłami i drewnianymi krzyżami. Dopiero w latach 60-tych XXw. wykonano betonowe obrysy mogił a na nich ustawiono betonowe krzyże. Pośrodku cmentarzyka postawiono pomnik.
Każdego roku 31 grudnia – odbywają się tu uroczystości upamiętniające to tragiczne wydarzenie.
STRÓŻA
W Stróży znajduje się masowa mogiła żołnierz z I wojny światowej. Znajdują się tutaj groby żołnierzy austriackich, niemieckich i rosyjskich, którzy polegli podczas 1-szej bitwy pod Kraśnikiem w sierpniu 1914r. Podczas prowadzonych prac porządkowych w ogrodzie 1987 r. wykopano czaszki i kości ludzkie. Obecnie na niewielkich rozmiarów mogile ustawiony jest krzyż metalowy jedynie dla upamiętnienia miejsca.
W lesie przy torach kolejowych znajduje się mogiła z II wojny światowej oraz ofiar katastrofy kolejowej z września 1939r. W miejscu upamiętniającym zdarzenie ustawione są drewniane krzyże.
PASIEKA
W związku z działającą w Kraśniku gminą żydowską – jedną z największych na terenie Lubelszczyzny na przedmieściu zw. Góry utworzono cmentarz żydowski. Powstał on w 1 ćw. XIXw. Zdewastowany w czasie II WŚ odbudowany po wojnie – na miejscu masowej egzekucji wzniesiono pomnik – płytę zaakcentowaną pionowym obeliskiem z inskrypcjami.
|
zdj. pomnik na cmentarzu żydowskim oraz macewa na indywidualnej mogile